‘Öyküyü öykü yapan…
Sizin "bundan sonra ne olacağını bilmek" istemenizdir –öykünün bu kadarcık bir parçası, sizi bir sonrakine götürür.’
Ursula K. Le Guin
Yaz geldi. İstanbul’da biraz eziyetli geçiyor artık yaz. O yüzden yıl boyunca tatilin hayalini kursak da, sıcaklar bastırdığında sahilleri, deniz serpintilerini, rüzgarda çırpınan yelkenleri daha çok özlüyoruz. Tüm kıyıların plaj olduğu, her yerinden denize girebildiğimiz zamanlarda daha kolaydı yazlar. Şimdi İstanbul’da denizi ancak seyredebildiğimizden serinlemek için, dinlenmek için bu güzel şehirden kilometrelerce öteye taşınmamız gerekiyor.
Daha ilkbaharda başlıyor, yaz tatili temalı yazılar, reklamlar, alışveriş kılavuzları. Birkaç yıldır kitaplardan bahseden bloglar, yayınevlerinin internet siteleri, edebiyat ve kültür dergileri de tatil ve yaz kitaplarından söz etmeye başladılar. Moda dergilerindeki “yaz tatiline giderken yanınızda götürmeniz gerekenler” sayfalarına benzer “tatile hangi kitapları götürmeli” sayfaları oluşmaya başladı.
Öğrenciler için karne ile birlikte, yazın okunması gereken kitaplar listeleri verilmesi çok eski bir uygulama. Gençlerin eğlenmeye dalıp da beynini beslemekten uzak kalmaması için düşünülmüş olsa gerek. Elbette bu, kitabı yaşamın olmazsa olmaz bir unsuru saymayanlar için. Diğerleri listeyle sınırlanamaz zaten.
Benim için yaz tatilleri araya ders çalışma zorunluluğunun girmediği süresiz okuma zamanlarıydı, bahçede, odamda, sahilde, okuma özgürlüğüydü. Hatta okuldan verilen okuma ve özet çıkarma listesini ödev gibi algılardım da o kitapları son günlere bırakırdım her zaman. Bütün yaz kitap okuduktan sonra son dakikada okuma ödevi yetiştirmem, son gece özet yazmam ironikti. Okurluğun başlarındaydım daha o zamanlar, anne ve babamın kitaplığı elimin altındaydı. Her kitap bir macera, bazıları kaçamaktı. Bu durumda yaz kitapları ya da tatil kitapları listeleri bana çok yabancıydı. Ama her olgu, gereksinimlerden doğar, yaşam etki tepki prensibiyle sürer diyerek bu listelerin ortaya çıkma nedenini araştırdım ve öğrendim .
Meğer türk insanının gereksinimler listesinde kitap 235. sırada imiş, ve yaz gelince kitap satış mağazalarından ve internetten kitap satışları bir anda yarıya düşüyormuş.
Söz konusu kitap olunca, ben bazı prensiplerimi uygulayamıyorum sanki. Tüketime çağıran reklamlardan hiç hoşlanmıyorum aslında. Ama kitaplar satılsın ve okunsun ki yenileri yazılsın, basılsın istiyorum. Yazarların geçim derdi olmasın, rahat rahat üretsinler istiyorum. O yüzden tanımadığım insanlara kitap önermesem, yaz tatili listelerini sevmesem de, yaz kokulu kitaplardan söz etmek istiyorum bugün.
Bunun için hazırlık olarak, yaz döneminde yeni çıkan ya da yeniden basılan eserlere, son haftaların çok satanlar listelerine, ve bu yaz ne okumalı yazılarına ve geçen yıl tatilde okuduklarıma bir göz attım. Kumsalın fiziksel durumunu düşündüm, ve yaz yolculuklarında okuduğum kitaplar hakkında olarak hafızamı yokladım.
Çantamıza atıp götüreceğimize göre, hafif olmalı, güneşlenirken gölge etmemeli, ufak tefek olmalı. Sahilde aniden patlayan kahkahalar, çocuk sesleri, denizden gelen şakalaşma sesleri ilgimizi dağıtacağından, konusu ya içine alıp götürmeli, ya da bölünen dikkate rağmen kolayca devam edilebilecek kadar sürükleyici olmalı. Siestalar, denize girip çıkmalar, sahil sohbetleriyle kesileceğinden, belki de öykü ya da deneme kitabı olmalı. İçselleştirebilmemiz için bulunduğumuz yerlerde geçmeli. Benim gibi her ayrıntının peşine takılmak isteyenler için önemli bir ayrıntı da, içinde çok fazla görderme olmamalı. Geçen yaz Murakami okurken, yanımda bilgisayarım olmadan okuyamadığımı farkettim bu yazarı. Bir hiç tanımadğım Jazz sanatçısından bahsediyordu, bir Beatles’dan, sonra bir başka yazardan ya da şairden. Her birini hemen dinlemek, görmek istiyorum ben. Kahramanlar Norvegian Wood dinliyorsa, dinlemek istiyorum ben de okurken.
Gezi notları okuyalım o zaman... Daha mavi yolculuk denilen kavramın oluşmasından onyıllar önce, denizden kıyı kıyı tekneyle dolaşıp, arkeoloji profesörü dostlarının rehberliğinde antik şehirleri de gezen ve 2000 yılının hazıran ayında kaybettiğimiz sıradışı insan Mina Urgan’ın, Bir Dinozor’un Gezileri kitabını önerebilirim. Hem başkaldırmış da oluruz sıradanlaşmaya. Ne olsa anlattığı ve özendirdiği, çalışma aşkı, bilimsel mantık , dürüst insanlık örneklemesi bir yana itilip okulların okuma listelerinden çıkarılan bir yazar Mina. Benim için ise ilk kitabının (Bir Dinozorun Anıları) daha beşinci sayfasına geldiğimde, adresini bulsam, şu kitabı bıraksam, kapısına dayanıp, “hadi ben bir kahve yapayım, siz de bana anlatın anılarınızı, yaşadıklarınızı” diye teklif etsem dedirten insan.
İlle de Ege’de geçen birşeyler okuyalım, “Alaçatı’da Aşk “mesela, Mehmet Coral’ın o özenli türkçesinden. Sayfaların arasından Alaçatı’nın tuz kokulu rüzgarı vursun yüzümüze, sokaklarındaki parke taşları üzerinde ilerleyelim, aşkın sadeliği ve güzelliği, meyve ağaçları dışında bir süsü olmayan doğal ortamlara ve yaşam biçimlerine götürsün bizi.
Mino’nun Siyah Gülü’nü okuyalım, Hüsnü Arıkan’dan. 1960’ların ege’sinden bugünlere uzanalım. Yıkanmış avluları, meyve bahçelerini yaz kokularını yazarın sade ve özenli anlatımından, okuyalım. Etkileyici bir roman, ilginç bir kurgusu var. Şiirlerini yazarken az sözcükle derin duyguları anlatma becerileri olduğu için mi bilmem ama bence şairlerin yazdığı romanların başka bir tarzı, sırça gibi ince bir tınısı oluyor. Bir şairin yazdığı romanı okuduktan sonra insanın içinde zarif ve kırılgan bir güzelliğe tanıklık etmişlik duygusu kalıyor.
Murathan Mungan okuyalım, elime aldığımda tasarımına da bayıldığım “ Aşkın Cep Defteri” örneğin, kısa kısa notlar, şiirler, anılar ve denemeler derlemesi. şöyle bir baktım kitaba ne çok köşesini kıvırmışım. Rasgele birisini açtım “aşk büyümeyi bilmiş insanların çocukluğudur belki de, ancak kanatlarını büyütebilmiş insanları hak eder” diyordu.
Yaşar Kemal okuyalım, “Karınca’nın Su içtiği” insanıyla, yaşamıyla sabrıyla tutkularıyla coğrafyasıyla bir akdenizli romandır. Yaşar Kemal’in o zengin diliyle , güzel kurgusuyla, ifade gerçekliğiyle alır götürür insanı minicik bir adaya konuşlandırır. Ada üçlemesinin tümünü okuyalım hatta. Yaz zaten okunmak istenip de fırsat bulunamayanları okuma zamanıdır aslında.
Selim İleri okuyalım, “ Bu Yaz Ayrılığın İlk Yazı Olacak”. O hep İstanbul’u anlatır ne güzel anlatır. “Vapurla önünden geçerken, Küçüksu Plajı’nda kabinlerin boyandığını gördüler, yaza hazırlık. Beyaza boyanıyordu kabinler; boz kumlar, mavi deniz. Kırkı aşkın yıl sonra o an yine. Ne Küçüksu Plajı kalmış, ne de beyaz kabinler. Ama o an yerli yerinde.”
Robert Harris’ten Pompei’yi okuyalım. Eğer ege’de, mavi deniz, yeşil tepeler arasındaysak, hele ağustos böcekleri ötüyorsa çılgınlar gibi, havada bir kekik kokusu ince ince tozuyorsa hele, romanın kahramanının peşinde dolaşalım, Milattan Önce 79 yılının ağustos ayında, bir benzer coğrafya’da dağ tepe su yollarını izleyelim.
Maeve Binchy okuyalım, “Yıldızlı ve Yağmurlu Geceler” e karışıp yunan adalarına geçelim, sirtaki notalarına, retzina lezzetine, akdenizli insanın sıcaklığına karışalım.
Adalet Ağağolunun yazlarına karışalım, Yaz sonu’nu okuyalım, İstanbul’da serin kuytularda dolaşalım. Ya da Romantik Bir Viyana Yazı’na gidelim yazarla birlikte. Hiç romatik olmayan fikir gezdirmelerine eşlik edelim.
Ya da, ille bu sene yazılmış basılmış bir kitap okuyacaksak, Ahmet Ümit okuyalım “ Sultanı Öldürmek” hem gerilim hem tarih. Ben tatili beklemeden okuyorum. Her zamanki gibi ayrıntılara özen göstermiş yazar; hatta belki fazla özen göstermiş. Ya da Patasana ‘yı okuyalım, aynı yazardan (benim en sevdiğim kitabıdır) , hem o yaz mevsiminde geçer, Hitit’te bir aşk hikayesidir, bir cinayetle başlar, adım adım çözülene kadar, bir bugüne getirir okuru, Hitit’ler zamanına götürür.
Gerilim severler Stephen King’in yeni kitabını okumalı bence, “22/11/63”. Yeni çıkan kitabı, sırada duruyor, yatağımın baş ucunda, “Sultan’ı Öldürmek” biter bitmez başlayacağım.
Okumanın zamanı yok, tadı hep aynı; mevsimsiz okumalar en güzelleri. Ben sevdiğim yazarların külliyatlarından eksik kalanları bitireceğim bu yaz. Aslı Erdoğan’ı, Marquez’i, Onur Caymaz’ı, Yekta Kopan’ı bitireceğim.
Le Guin’in dediğine gönderme yapmak istiyorum yazımı sonlandırırken, “okumayı keyifli yapan sizin sonra ne olacağını merak etmenizdir”.
Yaz mevsiminin ve tatilinin kitapla ve keyifle geçmesini dilerim.
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder